Podstawy prawne:
- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - dalej: Op.;
- ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców - dalej: Pp.;
- ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej.
Cel kontroli
Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowany wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego (art. 281 § 2 Op.)
Tryb działania
Kontrolę podatkową podejmuje się z urzędu (art. 282 Op.)
Czynności organu przed podjęciem kontroli:
- analiza prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej zgodnie z art. 47 ust 1 Pp.
- zawiadomienie kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli z wyłączeniem przypadków określonych w art. 48 ust. 11 Pp. oraz art. 282c Op.
Przykładowe przesłanki braku zawiadomienia to:
- kontrola zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
- przeprowadzenie kontroli jest niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
- dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej;
- ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzenia spisu z natury;
- przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione;
- organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany jest zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym w administracji
W przypadku braku zawiadomienia po wszczęciu kontroli informuje się kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej.
Wszczęcie kontroli następuje poprzez:
- doręczenie kontrolowanemu lub osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz okazanie legitymacji służbowej (art. 49 ust. 1 Pp. oraz art. 284 § 1 Op.)
- upływ terminu wskazanego w wezwaniu do stawienia się kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika w siedzibie organu podatkowego
- w przypadku niemożności doręczenia upoważnienia i okazania legitymacji służbowej (art. 284 § 3 i 4 Op.)
- okazanie legitymacji służbowej kontrolowanemu w przypadkach, o których mowa w art. 49 ust. 2 Pp. i art. 284a § 1 Op. tj., gdy czynności kontrolne są niezbędne do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.
W przypadku gdy organ przeprowadzający kontrolę miał obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli, kontrolę taką wszczyna się:
- nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli;
- przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli wyłącznie za zgodą lub na wniosek kontrolowanego;
- nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Do czasu wszczęcia kontroli Kontrolowany ma prawo do złożenia korekt zeznań/deklaracji.
Środki prawne przysługujące kontrolowanemu:
- sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania czynności (art. 59 Pp.)
- ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie (art. 141 Op.)
- zakaz podejmowania i prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy poza wyjątkami określonymi w art. 54 ust. 1 Pp.
Czynności kontrolne
- prowadzenie czynności kontrolnych w zakresie i czasie określonym w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli (art. 283 § 5 oraz art. 284b Op. a także art. 49 ust. 9 Pp.)
- czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych (art. 285 Op. oraz art. 50 ust. 1 Pp. )
- miejsce przeprowadzenia czynności kontrolnych uregulowano w art. 285a i 285b ustawy Op. oraz art. 51 Pp. Co do zasady czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, za zgodą lub na wniosek kontrolowanego również w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia, a za zgodą kontrolowanego w siedzibie organu podatkowego:
- uprawnienia kontrolujących wynikają z art. 286 Op.
- obowiązki kontrolowanego wynikają z art. 287 Op.
- z czynności kontrolnych sporządza się protokół z kontroli (art. 53 Pp. oraz art. 290 Op.)
Zakończenie kontroli podatkowej
- kontrola podatkowa powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu (art. 284b Op.),
- zakończenie kontroli następuje poprzez doręczenie przedsiębiorcy lub osobie upoważnionej do reprezentowania przedsiębiorcy protokołu kontroli (art. 291 § 4 Op.),
- prawo złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień wraz z wnioskami dowodowymi w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu – w przypadku, gdy kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami protokołu (art. 291 §1 Op.),
- rozpatrzenie zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania i zawiadomienie kontrolowanego o sposobie ich załatwienia (art. 291 §2 Op.),
- po zakończeniu kontroli podatkowej kontrolowanemu zgodnie z art. 81b Op. przysługuje prawo do skorygowania deklaracji podatkowej. Skorygowanie deklaracji następuje poprzez złożenie korygującej deklaracji (art. 81 § 2 Op.) W przypadku braku korekt organ podatkowy może wszcząć postępowanie podatkowe, które ma na celu określenie wysokość zobowiązania podatkowego w objętym kontrolą okresie,
- kontrolowany obowiązany jest zawiadomić organ podatkowy o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości. W razie niedopełnienia tego obowiązku postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem (art. 291b Op.).